Wędrówka jest od zarania dziejów jednym z najpowszechniejszych doświadczeń człowieka. Jednak nigdy ludzie nie podróżowali na taką skalę jak obecnie. Samym tylko samolotem codziennie przemieszcza się niemal 2 miliony osób! Niestety nasze ciała jeszcze nie do końca przyzwyczaiły się do szybkiego podróżowania, czego przykrą konsekwencją jest zjawisko znane jako – jet lag. Poniżej podpowiadamy jak sobie z nim radzić.
Czym jest jet lag?
Jet lag to zespół zmiany strefy czasowej, który występuje, gdy ludzie latający samolotem szybko pokonują strefy czasowe. Ten nieprzyjemny stan fizjologiczny wynika z zaburzenia zegara biologicznego człowieka, czyli rytmu dobowego, do jakiego przyzwyczajony jest organizm. Zegar biologiczny człowieka przede wszystkim określa pory snu, ale również inne funkcje organizmu takie jak odżywanie, regulowanie temperatury ciała itd. Ściślej rzecz ujmując, zegar biologiczny człowieka to 24-godzinne cykle procesów biochemicznych, fizjologicznych i behawioralnych zachodzących w naszym ciele. Zegar ten jest regulowany wewnętrznie poprzez system kontrolowania czasu w naszych mózgach, ale nie bez znaczenia są czynniki środowiskowe (takie jak np. cykl dobowy), w których funkcjonujemy.
Objawy
Objawy jet lag są zależne od tego, w jakim kierunku się przemieszczasz i ile stref czasowych pokonujesz. Oczywiście, im więcej stref czasowych przemkniesz podczas podróży, tym symptomy jet lag będą dotkliwsze. Objawy jet lag są bardziej nasilone podczas podróży na wschód. Największe trudności z przystosowaniem się do zmiany strefy czasowej mogą mieć osoby starsze, z kolei dzieci mają łagodniejsze objawy jet lag i ich organizmy szybciej się regenerują.
Najczęstsze objawy:
- zaburzenia snu,
- bezsenność,
- trudności z koncentracją,
- dezorientacja,
- drażliwość,
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
- stres,
- ból głowy.
Jeśli lecisz na wschód, możesz mieć problemy z zasypianiem i niewysypianiem się. Natomiast po przylocie na zachód może Ci doskwierać zbyt wczesne budzenie się oraz częste przebudzanie się w trakcie nocy.
Innym problemem, niezwiązanym z jet lag, ale z długotrwałą podróżą, są bóle nóg i pleców, wynikające z długotrwałego siedzenia w jednej pozycji. Natomiast niektórzy po długiej podróży samolotem mają bóle głowy, mogą być odwodnieni i odczuwać ogólny dyskomfort, z powodu obniżonej ilości tlenu we krwi, spowodowanej innym ciśnieniem na pokładzie samolotu.
Jak zapobiegać?
Niestety nie wymyślono jeszcze skutecznego leku, który może ograniczyć działanie lub całkowicie pokonać symptomy jet lag. Istnieje jednak kilka wskazówek, które pomogą ci znacząco ograniczyć przykre skutki długotrwałej podróży samolotem.
Przed i w trakcie lotu:
- wybieraj loty, których przylot jest planowany na wczesny wieczór czasu lokalnego, byś mógł pójść spać około 22:00;
- kilka dni przed lotem na wschód kładź się spać i wstawaj wcześniej niż zwykle, natomiast przed podróżą na zachód – później;
- po wejściu na pokład od razu ustaw zegarek na czas lokalny miejsca docelowego;
- podczas lotu, kiedy tylko jest to możliwe, wstawaj, przechadzaj się, rozciągaj mięśnie, zwłaszcza nóg i kręgosłupa;
- zaplanuj drzemki podczas lotu: najlepiej wtedy, kiedy akurat jest noc w miejscu, do którego lecisz;
- pij dużo wody;
- unikaj kawy i alkoholu podczas lotu;
- niektórzy uważają, że noszenie okularów przeciwsłonecznych podczas lotu może zapobiec problemom ze snem po przylocie.
Po przylocie:
- spędzaj jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu;
- staraj się spać zgodnie z czasem lokalnym;
- unikaj ciężkostrawnych posiłków i alkoholu oraz wysiłku fizycznego;
- niektórzy zalecają łykanie melatoniny po przylocie do miejsca docelowego, jak i po powrocie do domu, aby uregulować sen. Jednak zanim kupisz tabletki, skonsultuj się najpierw ze swoim lekarzem, czy rzeczywiście istnieje taka potrzeba w twoim przypadku.
Ogólnie w życiu:
- dbaj o zdrową, zbilansowaną dietę,
- regularnie ćwicz,
- regeneruj organizm i odpoczywaj.
Im szybciej osoba może dostosować się do lokalnego rozkładu jazdy, tym szybciej zegar biologiczny dostosuje się do nowego otoczenia.
Masz swoje sposoby na jet lag? Podziel się z nami w komentarzu 🙂
